අන්තර් විශ්වවිද්‍යාල ශිෂ්‍ය බලමණ්ඩලයේ (අවිශිබම) කැඳවුම්කරු වසන්ත මුදලිගේ අත්තනෝමතික ලෙස රඳවා තබා ගැනීම වහා නතර කරන ලෙස ඉහළ පෙළේ මානව හිමිකම් සංවිධාන කිහිපයක් ශ්‍රී ලංකා රජයෙන් ඉල්ලා තිබේ.
2022 අගෝස්තු 18 වැනි දින අත්අඩංගුවට ගත් මුදලිගේ පසුගිය වසරේ (2022) රාජ්‍ය විරෝධී උද්ඝෝෂණවලට සහභාගී වීම හේතුවෙන් ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත (PTA) යටතේ දින 140 කට වැඩි කාලයක් රඳවා තබා ගෙන ඇත.
මානව හිමිකම් සංවිධානවල ඒකාබද්ධ නිවේදනය:
2022 අගෝස්තු 18 වැනිදා අත්අඩංගුවට ගනු ලැබූ වසන්ත මුදලිගේ නමැති ශිෂ්‍ය ක්‍රියාකාරිකයාගේ අත්තනෝමතික ලෙස රඳවා තබා ගැනීම ශ්‍රී ලංකා රජය වහා අවසන් කළ යුතු බව මානව හිමිකම් සංවිධාන හතක් අද ප්‍රකාශ කළහ. අගෝස්තු 21 වැනිදා සිට 29 හැවිරිදි මුදලිගේ රඳවා තබා ඇත්තේ ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත (PTA) යටතේ ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ විසින් අත්සන් කරන ලද නියෝගයක් මත වන අතර එය අවලංගු කිරීමට රජය දිගු කලක් තිස්සේ පොරොන්දු වූ කුරිරු නීතියකි.
මුදලිගේ ඇප අයැදුම පිළිබඳ විභාගයක් 2023 ජනවාරි 17 වැනි දින අලුත්කඩේ මහේස්ත්‍රාත් අධිකරණයේදී පැවැත්වීමට නියමිතය. ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත යටතේ, රජය වෙනුවෙන් ක්‍රියා කරන නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව එයට විරුද්ධ වුවහොත් අධිකරණය සාමාන්‍යයෙන් ඇප ලබා නොදේ.
2022 වසරේ ඇති වූ ආර්ථික අර්බුදයක් හේතුවෙන් ශ්‍රී ලංකා රජය මුදලිගේ රඳවා තබා ගත්තේ පාලන ප්‍රතිසංස්කරණ සහ චෝදනා කරන ලද නිල දූෂණවලට එරෙහිව ක්‍රියාමාර්ග ගන්නා ලෙස ඉල්ලා බොහෝ දුරට සාමකාමී විරෝධතා ඇවිලවීමෙනි. ආන්ඩුව ප්‍රතිචාර දැක්වූයේ, පෙලපාලි විසුරුවා හැරීමට සහ බොහෝ සිසුන් ඇතුලු සිය ගනනක් මිනිසුන් අත්අඩංගුවට ගැනීමට අනවශ්‍ය හා අධික බලය යෙදවූ, පොලීසියට හා මිලිටරියට පුලුල් බලතල ලබා දෙමිනි.
රඳවාගෙන සිටි බොහෝ දෙනෙක් පසුව ඇප මත නිදහස් කර ඇත. කෙසේ වෙතත්, “ත්‍රස්තවාදයට” සම්බන්ධ බවට කිසිදු සාක්ෂියක් ඉදිරිපත් කර නොතිබුණද, මුදලිගේ රඳවා තබා ගැනීමට බලධාරීන් ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත යටතේ අසාමාන්‍ය බලතල භාවිතා කර ඇත. අන්තර් විශ්වවිද්‍යාල ශිෂ්‍ය බලමණ්ඩලයේ කැඳවුම්කරු වශයෙන් ඔහු එම විරෝධතාවලට ප්‍රමුඛ ස්ථානයක් ගෙන තිබුණි. ජාත්‍යන්තර මානව හිමිකම් නීතිය යටතේ වධහිංසා පැමිණවීමට හෝ වෙනත් අයහපත් ලෙස සැලකීමට ඇති තහනම උල්ලංඝනය කළ හැකි බොහෝ වේලාවක් ඔහු හුදකලා සිරකඳවුරේ සහ දුර්වල තත්ත්‍වයේ රඳවා ඇත.
දෙසැම්බර් මාසයේදී මුදලිගේ හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතා සඳහා රෝහල් ප්‍රතිකාර අවශ්‍ය විය. රැඳවුම් භාරයේ සිටින ඔහුගේ ආරක්ෂාව සහ සෞඛ්‍යය පිළිබඳව ඔහුගේ පවුලේ අය සහ ඔහුගේ නීතිඥවරයා කනස්සල්ල පළ කර ඇත. ඔක්තෝබර් 4 වැනිදා ශ්‍රී ලංකා මානව හිමිකම් කොමිෂන් සභාව මුදලිගේ අත්අඩංගුවේ පසුවන ආරක්ෂාව ආරක්‍ෂා කරන ලෙස පොලිසියට දැනුම් දුන්නේය.
ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත මගින් දැනට ජනාධිපති වික්‍රමසිංහ වන ආරක්ෂක අමාත්‍යවරයාගේ නියෝග මත චෝදනාවකින් තොරව වසරක් දක්වා රඳවා තබා ගැනීමට ඉඩ ලබා දේ. එය 1979 දී “තාවකාලික” පියවරක් ලෙස හඳුන්වා දුන් දා සිට, නීතිය විශේෂයෙන් දෙමළ සහ මුස්ලිම් ප්‍රජාවන් ඉලක්ක කර ගැනීමට සහ මාධ්‍යවේදීන් සහ මානව හිමිකම් ආරක්ෂකයින් ඇතුළු විසම්මුතික හඬ යටපත් කිරීමට භාවිතා කර ඇත. ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත දීර්ඝ කාලීනව අත්තනෝමතික ලෙස රඳවා තබා ගැනීම සහ වධහිංසා පැමිණවීම හෝ වෙනත් අයහපත් ලෙස සැලකීම සඳහා යොදා ගෙන ඇති බව එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය සහ මානව හිමිකම් කණ්ඩායම් නැවත නැවතත් ලේඛනගත කර ඇත.
වත්මන් පරිපාලනය ද ඇතුළුව අනුප්‍රාප්තික ශ්‍රී ලංකා ආන්ඩු, ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත අවලංගු කර එය අයිතිවාසිකම්වලට ගරු කරන නීති සම්පාදනය කිරීමට නැවත නැවතත් ප්‍රතිඥා දී ඇත. එහෙත් ආන්ඩුව ස්වකීය දේශීය සහ ජාත්‍යන්තර කැපවීම් කඩ කරමින් මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය කිරීම සඳහා නීතිය භාවිතා කරමින් සිටියි.
අගෝස්තු 18 වෙනිදා, අධික බලය යොදා පොලිසිය ප්‍රචණ්ඩ ලෙස බාධා කළ බවට කොළඹ පැවති විරෝධතාවකදී බලධාරීන් මුදලිගේ සහ තවත් 19 දෙනෙකු අත්අඩංගුවට ගත්හ. එදින අත්අඩංගුවට ගත් තවත් දෙදෙනෙකු ද ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත යටතේ රඳවාගෙන සිටි නමුත් පසුව ඔවුන් දෙදෙනාම කිසිදු චෝදනාවකින් තොරව නිදහස් කර ඇත. 2022 විරෝධතා අතරතුර සිදු වූ බව කියන පොදු දේපළවලට හානි කිරීම වැනි වැරදි සම්බන්ධයෙන් සාමාන්‍ය අපරාධ නීති යටතේ අත්අඩංගුවට ගත් සිය ගණනක් පුද්ගලයන් ද ඇප මත මුදා හැර තිබේ.
මුදලිගේ රැඳවුම් භාරයේ පළමු මාස තුන තුළ පොලිස් ත්‍රස්ත විමර්ශන දෙපාර්තමේන්තුව විසින් පවත්වාගෙන යනු ලබන රැඳවුම් මධ්‍යස්ථාන දෙකක් අතර සිරකර තබන ලදී. එකක් සිරකරුවන් රඳවා තබා ගැනීමට නුසුදුසු අබලන් වූ සහ අතහැර දැමූ බන්ධනාගාරයකි. ඔහු සහ අනෙකුත් රැඳවියන් සනීපාරක්ෂාව සහ හිරු එළිය ඇතුළු මූලික පහසුකම් සඳහා ප්‍රවේශයක් නොමැතිව හුදකලා සිරකුටිවල, පටු සිර මැදිරිවල රඳවා සිටියහ. එවැනි තත්ත්වයන් තුළ පුද්ගලයන් රඳවා තබා ගැනීම, වධහිංසා පැමිණවීම හෝ වෙනත් කුරිරු, අමානුෂික හෝ අවමන් සහගත සැලකීම පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර නීතිමය තහනම උල්ලංඝනය කරයි. පෙනෙන විදිහට බන්ධනාගාරයේ පවතින තත්ත්වයන් සහ ප්‍රතිකාර නොමැතිකම හේතුවෙන් සිරකරුවන් අසනීප විය.
අවිහිංසාවාදී විරෝධතාවලට සම්බන්ධ ශිෂ්‍ය ක්‍රියාකාරිකයෙකු අත්තනෝමතික ලෙස රඳවා තබා ගැනීම සඳහා ත්‍රස්ත මර්දන නීති අනිසි ලෙස භාවිතා කිරීම අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ නිදහස, ඇසුරු කිරීමේ සහ සාමකාමීව රැස්වීමේ අයිතිවාසිකම් කෙරෙහි දැඩි බලපෑමක් ඇති කරන බව කණ්ඩායම් පවසයි. ජනාධිපති වික්‍රමසිංහ, ආන්ඩු විරෝධී විරෝධතාකරුවන් “ත්‍රස්තවාදීන්” සහ “ෆැසිස්ට්වාදීන්” ලෙස හඳුන්වමින් පවතින ආර්ථික අර්බුදය මධ්‍යයේ නව විරෝධතා මතු වුවහොත් හදිසි තත්වයක් අලුත් කර හමුදාව යලි යෙදවීමට තර්ජනය කරයි. 2022 විරෝධතාවලට සහභාගී වූ බව කියන අනෙකුත් ක්‍රියාකාරීන් ලුහුබැඳීමට බලධාරීන් දිගටම කටයුතු කර ඇත.
දෙසැම්බර් 14 වැනිදා මුදලිගේ රඳවා තබා ගැනීමෙන් පසු ප්‍රථම වරට මහේස්ත්‍රාත්වරයකු හමුවට ගෙන යනු ලැබීය. මහේස්ත්රාත්වරයා නියෝග කළේය
ජනවාරි 17 වැනි දින මීළඟ නඩු විභාගයේදී මුදලිගේ මහතාට එරෙහිව කිසියම් සාක්ෂියක් ඉදිරිපත් කිරීමට හෝ ඇප දීමට එකඟ වීමට නීතිපති ජනවාරි 5 වැනිදා පොලිසිය මුදලිගේ මහේස්ත්රාත්වරයා හමුවට ගෙන ගොස් 2022දී ඔහු සහභාගි වූ බව කියන වෙනත් විරෝධතාවලට අදාළව සාමාන්‍ය අපරාධ නීති යටතේ ඔහුට එරෙහිව නව නඩු ඉදිරිපත් කළේය.
මුදලිගේ ක්‍රියාකාරීත්වය නිසා බලධාරීන් පසුගිය කාලයේ ඔහු ඉලක්ක කර ඇත. 2021 අගෝස්තු 3 වෙනිදා, නිදහස් අධ්‍යාපනයට ඇති අයිතිය වෙනුවෙන් උද්ඝෝෂණ කළ ඔහු අත්අඩංගුවට ගෙන මාස තුනකට වැඩි කාලයක් සිරගත කරන ලදී. ඔහු රඳවා තබා ගැනීමට එරෙහිව මානව හිමිකම් සංවිධාන 13ක් අභියාචනයක් නිකුත් කළේය.
ශ්‍රී ලංකා බලධාරීන් විසින් ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත භාවිතා කිරීම සඳහා වහාම තහනමක් පැනවිය යුතු අතර එය කඩිනමින් අවලංගු කළ යුතු බව එම කණ්ඩායම් පවසයි. සාධාරණ ඇප විභාග සඳහා ප්‍රමාණවත් ප්‍රවේශයක් සහතික කරමින්, ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත යටතේ රඳවා සිටින ඕනෑම අයෙකු රඳවා තබා ගැනීම බලධාරීන් වහාම සමාලෝචනය කළ යුතුය. ජාත්‍යන්තර ප්‍රමිතීන්ට අනුකූල නොවන චෝදනාවලට මුහුණ දෙන සියලුම විරෝධතාකරුවන් නිදහස් කළ යුතුය.
ශ්‍රී ලංකා රජය අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ නිදහස සහ සාමකාමීව රැස්වීමේ අයිතියට පූර්ණ ලෙස ගරු කළ යුතුය.
අත්සන් කර ඇත:
- ඇම්නෙස්ටි ඉන්ටර්නැෂනල්
- මානව හිමිකම් සහ සංවර්ධනය සඳහා වූ ආසියානු සංසදය (FORUM-ASIA)
- CIVICUS
- පෙරටුගාමී ආරක්ෂකයින්
- හියුමන් රයිට්ස් වොච්
- ශ්‍රී ලංකාව පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර ක්‍රියාකාරී කණ්ඩායම
- සාමය සහ යුක්තිය සඳහා වූ ශ්‍රී ලංකා ව්‍යාපාරය
